تاثیر مسائل ژئوپولتیک (آب، ...) بر مناسبات سیاسی میان ایران و افغانستان با تاکید بر مسائل جمعیتی

همکاری بین کشورها بر سر منابع آب به میزان زیادی با روابط سیاسی و اقتصادی و میزان اطمینان و اعتماد سیاسی طرفین به یکدیگر ارتباط دارد زمانی که کشورهای حاشیه رودخانه دیدگاه سیاسی مشترکی داشته باشند و یا روابط اقتصادی و تجاری گسترده ای با یکدیگر داشته باشند این عامل امکان همکاری ودر نهایت دستیابی به توافق بین آنها را افزایش می دهد. بر عکس زمانیکه کشورهای حاشیه رود فاقد روابط سیاسی و اقتصادی گسترده ای باشند و یا تاریخچه ای از خصومت بین آنها وجود داشته باشد این عوامل در نهایت منجربه عدم اعتماد سیاسی بین کشورهای حاشیه رود می گردد که احتمال همکاری را کاهش می دهد . در چنین شرایطی کشورهای بخش علیای رود سعی می کنند که از آب به عنوان اهرم سیاسی برای تحت افشارقرار دادن کشورهای بخش سفلای رود استفاره نمایند.تداوم همکاری بین کشورهای حاشیه رودخانه ها نیازمند دستیابی به توافق تمام کشور های حاشیه آن و تقسیم منصفانه آب بین آنهاست . قرار داشتن سرچشمه ها و بخش وسیعی از حوضه رودخانه هیرمند در فضای سرزمینی افغانستان این کشور را به لحاظ ژئو پولتیکی در موضع فرادستی و کشور ایران رادر موضع فرودستی قرار داده است و سبب شده که دولت افغانستان از هیرمند به عنوان ابزار سیاسی سیاست خارجی و مواضع ایران را تحت الشعاع قرار داده ودر مواقع خاص امتیاز بگیرد. این در شرایطی است که ایران عمدتا از طریق رودخانه هیرمند وهر یررود به منابع آبی خارج از مرزهای خود و مشخصا به افغانستان وابسته است واین نوعی چالش ژئوپولتیکی برای ایران محسوب می شود.جریان آب هیرمند به عنوان تنها منبع تامین آب سیستان در حقیقت شاهرگ حیاتی این ناحیه محسوب می گردد براین اساس نقش رودخانه هیرمند بر روابط سیاسی منطقه بارزتر از هر عامل دیگری است اختلاف برسر کمیت منابع آب و مساله کاهش منابع آب به دشواری قابل حل است ودر بسیاری از موارد تهدیدی برای درگیری ومنازعه میان کشورهای می باشد